Vremeplov
- 19.septembar
U Crnoj Gori i vezano za Crnu
Goru, na današnji dan se dogodilo, pored ostalog:
1808. Ukazom Napoleona Prvog prestala juriskdikcija Petra Prvog Petrovića u Boki
Kotorskoj, jer je za pravoslavnog episkopa u Boki i Dalmaciji postavljen
je Benedik Kraljević.
1833. Petar II Petrović Njegoš dobio ruski pasoš u kome je pisalo - Ovim se objavljuje
svima i svakome ko je tome nadležan, da pokazatelj Preosvećeni Petar
Petrović, Arhijerej Crnogorske crkve, koga prati njegov sekretar Dimitrije
Milaković i tjelohranitelji Stefan Petrović i Mihail Petrov, putuje
preko Libeka, Beča, Trsta, za Crnu Goru... Kao potvrdu ovoga daje se
ovaj pasoš s prilogom našeg državnog pečata. Peterburg, septembra sedmog
1833. godine. Dokument nosi datum po Julijanskom kalendaru.
1928. U Nikšiću rođen Božidar Boško Gluščević, profesor
Univerziteta Crne Gore, dekan Ekonomskog fakulteta u Titogradu, direktor
Instituta za društveno ekonomska istraživanja u Titogradu i član CANU.
Ekonomski fakultet završio je u Beogradu, specijalizaciju iz oblasti
planiranja u Francuskoj i poslijediplomske studije iz oblasti organizacije
na Stanford univerzitetu - SAD. Obavljao je više odgovornih poslova
u Nikšiću i Izvršnom vijeću Skupštine Crne Gore. Objavio je 80-ak autorskih
i koautorskih radova iz ekonomije i društvenog razvoja. Bio je dobitnik
više nagrada i priznanja. Umro je 27. oktobra 1992.
U svijetu se, pored ostalog, dogodilo:
1356. Engleska vojska pod vođstvom Crnog Princa (The Black
Prince), sina kralja Edvarda III, u bici kod Poatjea porazila je vojsku
francuskog kralja Žana II, čime je okončana prva faza Stogodišnjeg rata.
Istog dana 1370. Crni Princ je zauzeo i opustošio Limož.
1551. Rođen je francuski kralj Anri III, posljednji vladar iz dinastije Valoa.
Tokom njegove vladavine od 1574. zemlja je bila zahvaćena sukobima rimokatolika
i hugenota (francuskih protestanata).
1802. Rođen je mađarski revolucionar Lajoš Košut, vođa Mađarske
revolucije 1848. i rata za nezavisnost od Austrije, guverner oslobođene
Mađarske od aprila do avgusta 1849. Nakon mađarske kapitulacije 13.
avgusta 1849. živio je u izbjeglištvu.
1888. Prvo svjetsko takmičenje za izbor ljepotice održano
je u belgijskoj banji Spa, a prva zvanično najljepša žena na planeti
je postala 18-godišnja Kreolka iz Gvadelupe Berta Sukare.
1911. Rođen engleski pisac Vilijam Golding, dobitnik Nobelove
nagrade za književnost 1983. Njegov prvi objavljeni i najpoznatiji roman "Gospodar muva" postao svjetski bestseler.
1922. Rođen češki atletičar Emil Zatopek, koji je na Olimpijskim igrama u Londonu
1948. osvojio zlatnu medalju u trci na 10.000 metara, a na Igrama 1952.
u Helsinkiju na 5.000, 10.000 i u maratonu. Oborio 18 svjetskih rekorda
i pobijedio zaredom u 69 trka između 1949. i 1951.
1928. "Parobrod Vili", prvi animirani crtani film u kojem se pojavio Miki Maus, prikazan u njujorškom
bioskopu "Koloni teatar".
1933. Usvojenim Izbornim zakonom, Novi Zeland postao pva
zemlja u kojoj su žene dobile pravo glasa. ( U SAD, npr. To se desilo
1912, u Engleskoj tek 1928. godine).
1939. Sovjetske trupe stigle su na madjarsku granicu i istovremeno
su na sjeveru Evrope okupirale Vilnjus (danas glavni grad Litvanije),
koji je bio pod poljskom upravom.
1941. Njemci zauzeli Kijev, poslije bitke koja je trajala 45 dana; britanske
trupe ušle u Teheran.
1955. U Argentini vojska oborila sa vlasti predsjednika
Huana Dominga Perona, koji je izbjegao i do 1973. živio u inostranstvu.
Po povratku u zemlju, ponovo izabran za predsjednika i bio na čelu države
do smrti 1974.
1957. Amerikanci u Nevadi izvršili prve podzemne nuklearne
probe.
1985. U glavnom gradu Meksika Sjudad Meksiku i okolini u
zemljotresu poginulo oko 12.000, a ranjeno 40.000 ljudi.
1989. U eksploziji aviona DC-10 francuske kompanije UTA, na liniji Brazavil-Pariz,
iznad Nigera, za koju je kasnije optužena Libija, poginuli svi putnici
i članovi posade (171).
1991. Kolone tenkova JNA krenule iz Beograda prema Hrvatskoj,
gdje su počeli sukobi srpskih naoružanih grupa i hrvatske policije.
Hrvatska 25. juna 1991. proglasila samostalnost i izdvojila se iz SFRJ.
1992. Savjet bezbjednosti UN isključio SRJ iz svjetske organizacije,
osporivši joj pravo da automatski naslijedi SFRJ. SRJ je ponovo postala
članica UN 2. novembra 2000. godine, nakon što je demokratska opozicija
preuzela vlast u Srbiji.
2000. U Pragu počelo petodnevno zasijedanje MMF-a i Svjetske
banke, tokom kojeg se više hiljada demonstranata, protivnika globalizacije
sukobilo sa policijom. U sukobima povrijeđena 142 demonstranta i 123
policajca, a centar Praga demoliran.
2001. Predsjednik SAD Džorž Buš potpisao kongresnu rezoluciju
o upotrebi vojne sile i zahvalio se Predstavničkom domu i Senatu što
su ga ovlastili da pokrene rat protiv terorista.
2001. Islamski svještenici pozvali terorističkog lidera Osamu Bin Ladena da dobrovoljno
napusti Avganistan, ali mu nijesu odredili rok za izlazak iz zemlje.
SAD zaprijetile da će napasti Talibane, ukoliko ne predaju Bin Ladena.
2003. Bivši americki predsjednik Bil Klinton posjetio je Prištinu gde je proglašen
za počasnog doktora prištinskog univerziteta. Dan kasnije on je u Potočarima
kod Srebrenice (BiH) otvorio Memorijalni centar u znak sjećanja na Bošnjake
ubijene u ljeto 1995. godine
|
