Vremeplov - 20.novembar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji datum se, pored ostalog, dogodilo:

1912. Iz Metohije u pomoć Crnogorcima, koji su već nekoliko mjeseci Skadar držali u opsadi, stigao je đeneral Janko Vukotić sa svojom vojskom. Narednih dana došlo je do žestokih okršaja a 28. novembra vrhovnu komandu za napad preuzeo je kralj Nikola koji je za načelnika Štaba vrhovne komande odredio Janka Vukotića što je uveliko podiglo duh crnogorskoj vojsci.

U svijetu se, na današnji datum, pored ostalog, dogodilo:

284. Porijeklom Ilir, rodom iz mjesta Diokle, kod Salone (danasnjeg Splita), vojskovodja Dioklecijan (Gaius Aurelius Valerius Diocletianus) je izabran za rimskog Imperatora.

1602. Rođen njemački fizičar i pronalazač Oto fon Girike, koji je prvi demonstrirao vakuum i prikazao čuveni eksperiment o vazdušnom pritisku ("magdeburške polulopte").

1780. Velika Britanija je objavila rat Holandiji, nakon što je utvrdila da holandski brodovi snabdijevaju američke pobunjenike francuskim i španskim oružjem.

1805. U Beču je premijerno izvedena Betovenova opera 'Fidelio'.

1818. Južnoamerički revolucionar i državnik Simon Bolivar objavio je nezavisnost Venecuele od Španije.

1841. Rođen Vilfrid Lorije, sedmi premijer Kanade (umro 1919. godine).

1858. Rođena švedska književnica, dobitnica Nobelove nagrade, Selma Lagerlof.

1873. Dva grada na desnoj i lijevoj obali Dunava, Budim i Pešta spojeni su u jedan i formirali mađarsku prestonicu Budimpeštu.

1889. Rodjen Edvin Habl, američki astronom (umro 1953.).

1894. Umro Anton Grigorijevič Rubinštajn, ruski kompozitor i pijanista, jedan od navjećih pijanista 20. vijeka. Bio je osnivač petrogradskog konzervatorijuma, komponovao je opere, klavirske kompozicije, solo pjesme... Pripadao je takaozvanom kosmopolitskom pravcu kompozitora.

1910. Umro ruski pisac i mislilac Lav Nikolajevič Tolstoj, jedan od velikana ruske i svjetske književnosti. Romanom "Rat i mir" stvorio je tip romana "vremena i prostora" (roman-epopeja). umjetnik analitičar zaokupljen je moralno-etičkim i socijlnim problemima, a kao književni estetičar zalaže se za didaktičku umjetnost za narod ("Ana Karenjina", "Sevastopoljske priče", "Narodne priče", "Šta je umjetnost").

1912. Rođen Oto fon Habzburg , austriski car.

1917. U bici kod Kanbreja u Prvom svjetskom ratu Britanci su prvi put u borbu uključili veći broj novog oružja - 324 tenka. Tenk je prvi put upotrijebljen u bici na Somi 1916.

1917. Ukrajina je proglasila status republike.

1919. U Berlinu je ilegalno počeo Prvi međunarodni kongres predstavnika komunističkih organizacija 13 zemalja na kom je formirana Komunistička omladinska internacionala - Kominterna.

1923. Garet A. Morgan je patentirao prvi automatski semafor.

1924. U Turskoj je ugušena pobuna Kurda, čija je teritorija ugovorom u Lozani poslije Prvog svjetskog rata, podijeljena između nekoliko država.

1924. Rodjen Benoa Mandelbrot, francuski matematičar poljskog porijekla ('Mandelbrotovi dijagrami').

1925. Rođena Maja Pliseckaja, ruska balerina, zvijezda Boljšog teatra više od pola vijeka. Nedostižnom tehnikom dala je mnoge klasične baletske uloge. Baletski kritičari smatraju je jednom od vrhunskih balerina 20. vijeka. Glavne njene uloge su: Bijeli i Crni labud u Labudovom jezeru, Zarema u Bahčisarajskoj fontani, Marija u Krcku Oraščiću, Ana u Ani Karenjinoj...

1939. U Šibeniku rođen Igor Mandić, književni kritičar, esejist, kolumnist, polemičar, poznat i priznat na pfrostorima bivše Jugoslavije.

1940. Drugi svjetski rat: Madjarska, Rumunija i Slovačka su se pridružile Silama Osovine.

1945. Saveznička Kontrolna komisija dala je dozvolu za preseljenje šest miliona Njemaca iz Austrije, Poljske i Mađarske u Zapadnu Njemačku.

1945. U Nirnbergu je počelo suđenje ratnim zločincima Drugog svjetskog rata. Prvi put u istoriji međunarodnih odnosa osuđena je agresija i zločini protiv čovječnosti.

1959. Generalna skupština UN donijela je Deklaraciju o pravima djeteta, prema kojoj "Dijete treba da bude zaštićeno od svih oblika nemara, svireposti i eksploatacije. Ne smije biti predmet trgovine, niti primljeno na bilo koji posao prije odgovarajuće starosti. Takođe, dijete ni u kom slučaju ne smije raditi tamo gdje se može naškoditi njegovom zdravlju ili vaspitanju ili remetiti njegov fizički, mentalni i moralni razvoj". Ova načela dugo nijesu primijenjena svuda u svijetu.

1959. U Stokholmu su Velika Britanija, Norveška, Švedska, Danska, Austrija, Portugalija i Švajcarska potpisale konvenciju o formiranju EFTA (Evropsko udruženje slobodne trgovine).

1975. Umro španski diktator Fransisko Franko, koji je 36 godina diktatorski upravljao Španijom. Dva dana kasnije Huan Karlos postao je kralj Španije.

1979. Oko 200 Suni muslimana su se pobunili u Saudijskoj Arabiji tokom svetog hodočašća u Meki i uzeli za taoce oko 6000 hodočasnika. Saudijska vlada je ugušila ustanak uz pomoć francuskih specijalaca.

1980. U Kini je počelo suđenje "četvoročlanoj bandi", koju je predvodila Đang Ćing, udovica predsjednika Mao Cedunga. Oni su optuženi za izdaju i zločine tokom Kulturne revolucije 1966-76.

1985. Američka softverska kompanija Majkrosoft je pustila u prodaju novi operativni sistem za personalne računare, Windows 1.0.

1992. U Engleskoj, vatra je izbila u privatnoj kapeli dvorca u Vindzoru. Požar je trajao 15 sati i nanio veliku štetu Sjeverozapadnom dijelu zgrade.

1995. Na predsjedničkim izborima u Poljskoj kandidat ljevice, bivši komunista Aleksandar Kvašnjevski pobijedio je dotadašnjeg šefa države Leha Valensu.

1998. Sa kosmodroma u Bajkonuru Rusija je lansirala prvi modul Međunarodne svemirske stanice, koji je koštao 60 milijardi dolara. Modul je dobio ime Zarja (ruski 'zora'). ISS je istraživačka svemirska stanica koju su zajedničkim naporima formirale svemirske agencije 5 zemalja: SAD, SSSR, Japan, Evropa i Kanada.

2001. Na opštim izborima u Danskoj socijaldemokrate su prvi put poslije 80 godina izgubile vlast. Pobijedili su liberali Andersa Foga Rasmusena.

2002. Savjet za radiodifuziju Turske predložio je državnom radiju i televiziji da počnu sa emitovanjem emisija na, ranije zabranjenom, kurdskom jeziku, što je korak naprijed ka članstvu u EU.

2004. Predsjednik Šri Lanke Čandrika Kumaratunga ukinuo je 28-godišnji moratorijum na smrtnu kaznu, nakon što je ubijen sudija Vrhovnog suda.

2005. Izraelski premijer Ariel Šaron najavio napuštanje vlastite desničarske Likud stranke, osnivanje nove stranke centra Nacionalna odgovornost te raspustio Kneset.