Vremeplov - 24.oktobar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji dan dogodilo se, pored ostalog, sljedeće:

1944. U tek oslobođenom Nikšiću, izašao prvi broj lista „Pobjeda", organa Narodnooslobodilačkog fronta Crne Gore i Boke.
Ime lista predložio je višedecenijski, ratni i poratni politički lider Crne Gore, jedan od najviđenijih Crnogoraca svoga doba, njen predsjednik Blažo Jovanović. U prvoj redakciji „Pobjede" bili su: glavni urednik Puniša Perović, zamjenik glavnog urednika Branko Drašković i urednici Jovan Vukmanović, Mirko Banjević, Erih Koš, Leko Obradović, Radovan Đuranović. Njima su se ubrzo pridružili i književnici Mihailo Lalić i Mihailo Ražnatović, da uspostave tradiciju „Pobjedinih" književnika - novinara, čija simbolika snažno živi uspomenom „Pobjedinih" pjesnika-reportera, Lesa Ivanovića i Vita Nikolića. U tom prvom broju, oktobra 1944. godine, „Pobjeda" je na naslovnoj strani - ističući raport generala - lajtnanta Peka Dapčevića, Maršalu Titu izvijestila: Beograd je slobodan. U svom drugom broju „Pobjeda" će izvijestiti i o ponovnom izlaženju beogradske „Politike", da bi koju godinu docnije urednik „Pobjede" Branko Drašković, primjerno ime crnogorske slobodoumne misli i riječi, postao glavni urednik „Politike". Među urednicima „Pobjede" su i čak trojica najistaknutijih dugogodišnjih državnika socijalističke Crne Gore i avnojevske Jugoslavije, Budislav Šoškić, Veljko Milatović i Veselin Đuranović. Malo je i u svijetu listova, ako ih uopšte ima, čiji su urednici postajali predsjednici država. I to je tradicija „Pobjede".

2006. Crnogorski pisac Jevrem Brković (73) povrijeđen, a njegov vozač Srđan Vojičić (35) ubijen kada su Brkovića, ispred njegovog stana u Podgorici, napala trojica nepoznatih napadača. Prema prvim, nezvaničnim informacijama, na Brkovića su, nešto prije 22 sata, šipkama nasrnula trojica maskiranih napadača. Njegov vozač u tom je momentu parkirao auto s druge strane ulice, istrčao iz kola i pokušao da zaštiti Brkovića ali su ga na nekoliko metara od ulaza u Brkovićevu zgradu dočekali hici iz pištolja, od kojih je umro na putu do Kliničkog centra Crne Gore, dok je Brković prošao s lakšim povredama glave i nogu.

2006. Crnogorski ministar inostranih poslova Miodrag Vlahović i generalni sekretar Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS) Mark Peren de Brišambo potpisali su u Beču Memorandum o razumijevanju Crne Gore i te organizacije. "Memorandum ustanovljava misiju OEBS-a u Crnoj Gori, po prvi put u punom kapacitetu sa svim nadležnostima i u proširenom obimu, kao osnovu naše komunikacije i podrške Crnoj Gori u reformskom naporu", kazao je Vlahović poslije potpisivanja dokumenta u bečkom sjedištu OEBS-a. On je istakao da Memorandum predstavlja formalni osnov ukupne saradnje Crne Gore i OEBS-a.

U svijetu se, pored ostalog, dogodilo:

1360. Engleski kralj Edvard III i francuski kralj Žan le Bon u Kaleu potpisali sporazum kojim je okončana prva faza Stogodišnjeg rata. Englezi dobili dio francuske teritorije, Edvard III se odrekao polaganja prava na francuski prijesto.

1601. Umro danski astronom Tiho Brahe. Izgradio opservatoriju Uranijenburg na ostrvu Hven i gotovo dvije decenije osmatrao planete, posebno Mars. Otkrio jednu zvijezdu u sazvježđu Kasiopeja.

1618. Rođen car Aurangzeb, veliki mogul Indije. Na vlast došao pošto je zbacio oca i pogubio braću. Proširio mogulsko carstvo, podsticao umjetnost i nauku i fanatično širio islam i progonio hinduiste.

1648. Vestfalskim mirom, koji su zaključili njemački car i vladari Francuske i Švedske, završen Tridesetogodišnji rat. Mirovnim ugovorom potvrđena načela Augsburškog vjerskog mira, o ravnopravnosti rimokatolika i protestanata, osujećena namjera rimsko-njemačkog carstva i pape za hegemoniju u Evropi.

1725. Umro Alesandro Gaspare Skarlati, najznačajniji italijanski kompozitor visokog baroka, autor brojnih opera i religioznih kompozicija.

1795. Pruska, Austrija i Rusija izvršile treću podjelu Poljske. Poljska prestala da postoji kao nezavisna država.

1882. Njemački bakteriolog Robert Koh otkrio bakteriju koja izaziva tuberkulozu. Bakterija kasnije nazvana Kohov bacil.

1917. Počela bitka kod mjesta Kaporeto, u I svjetskom ratu, u kojoj su Njemci i Austrijanci nanijeli težak poraz italijanskoj vojsci i natjerali je u bjekstvo.

1922. Parlament Irske prihvatio ustav po kom se ta država zove Slobodna Irska Država. Ustav formalno stupio na snagu u decembru.

1939. Nacisti u Njemačkoj naredili Jevrejima da nose Davidovu zvijezdu.

1944. Avioni SAD u II svjetskom ratu, tokom velike vazdušno-pomorske bitke u filipinskom zalivu Lejte, potopili japanski nosač aviona Musaši, jedan od najvećih u svijetu.

1945. Stupila na snagu Povelja Ujedinjenih nacija koju je u junu 1945. u San Francisku potpisala 51 zemlja-osnivač svjetske organizacije, među njima Jugoslavija.

1948. Umro austrijski kompozitor mađarskog porijekla Franc Lehar, najznačajniji predstavnik bečke operete u prvoj polovini XX vijeka.

1957. Umro francuski modni kreator Kristijan Dior, jedan od glavnih kreatora mode u svijetu poslije II svjetskog rata.

1964. Britanska afrička kolonija Sjeverna Rodezija stekla nezavisnost pod nazivom Republika Zambija, s predsjednikom Kenetom Kaundom.

1970. Kandidat ljevice Salvador Aljende izabran za predsjednika Čilea. Ubijen u septembru 1973. u državnom udaru oficirske hunte koju je predvodio Augusto Pinoče.

1980. Vlasti Poljske legalizovale nezavisni radnički sindikat Solidarnost.

1991. U Sarajevu konstituisana prva Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, za prvog predsjednika izabran Momčilo Krajišnik. Skupština usvojila Deklaraciju o pravu srpskog naroda na samopredjeljenje.

2000. Skupština Srbije izabrala prelaznu tehničku Vladu Srbije koja će do vanrednih parlamentarnih izbora 23. decembra obezbijediti funkcionisanje zemlje. Vladu formirali Demokratska opozicija Srbije, Srpski pokret obnove i Socijalistička partija Srbije.

2001. U napadu snaga SAD na Kabul ubijena 22 člana pakistanskog militarističkog pokreta Harakat ul Mudžahedini, koji su se borili protiv indijske vlasti u Kašmiru.

2002. U Republici Srpskoj smijenjeno i uhapšeno više odgovornih lica zbog afere izvoza oružja i vojne opreme Iraku, koji je pod sankcijama UN. U aferu umiješani Vazduhoplovni zavod Orao iz Bijeljine i preduzeće Jugoimport-SDPR iz Beograda, čiji je direktor Jovan Čeković smijenjen.

2003. Poslije 27 godina upotrebe, putnički supersonični avion konkord britanske avio-kompanije Britiš ervejz posljednji put sletio na londonski aerodrom Hitrou. Završeno jedno od najglamuroznijih poglavlja u istoriji avijacije.

2005. Savjet bezbjednosti UN odobrio početak pregovora o budućem statusu Kosova. Generalni sekretar UN Kofi Anan imenovao bivšeg predsjednika Finske Martija Ahtisarija za specijalnog izaslanika UN o pregovorima o statusu Kosova.